program i lektury

METODY BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH II – 2012/2013

Zaliczenie ćwiczeń: na podstawie pracy przy zadaniach badawczych oraz aktywności na zajęciach. Każda nieobecność na zajęciach powyżej 2 musi być zaliczona na konsultacjach.

Program ćwiczeń:

1/2. Projekt badawczy a koncepcja badawcza.
Projekt badawczy- elementy składowe. Koncepcja badawcza i jej podstawowe składniki. Metoda, technika, sposób badania. Podział technik otrzymywania materiałów. Przygotowanie koncepcji badawczej w badaniach survey’owych.

• J. Lutyński, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, ŁTN 1994, Koncepcja badawcza. Pojęcia, główne składniki i problemy, s. 77-109;
• J. Lutyński, Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, ŁTN 1994, s.110-135; (Techniki otrzymywania materiałów)
• M. Hammersley, P. Atkinson, Metody badań terenowych, Zysk i S-ka, Poznań 2000, s.35-47;
• Materiały dodatkowe – przykładowe koncepcje badawcze

3. Dobór próby.
Rodzaje doboru jednostek do badań. Dobory racjonalne i nieracjonalne. Założenia doboru losowego (cechy operatu losowania, próba założona zrealizowana, błąd, standardowy próby). Etapy doboru próby kwotowej. Inne dobory celowe.

• E. Babbie, Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2008, str. 206 – 248.
• E. Noelle, Reprezentatywne badania ankietowe. Wprowadzenie do metodologii. Wybór tekstów, OBOP i SP, Warszawa 1976, str. 40 – 75

4/5. Zajęcia warsztatowe – pomysły badawcze, stawianie pytań problemowych i hipotez, tworzenie koncepcji badawczej

6. Wywiad kwestionariuszowy a techniki ankietowe.

Teoretyczne problemy wywiadu kwestionariuszowego. Rodzaje wywiadów kwestionariuszowych (wywiad kwestionariuszowy zwykły, wywiad kwestionariuszowy ze wspomaganiem komputerowym CAPI, wywiad kwestionariuszowy przez telefon, wywiad kwestionariuszowy przez telefon ze wspomaganiem komputerowym CATI). Pojęcie ankiety. Rodzaje ankiet.

• Wywiad kwestionariuszowy. Analiza teoretyczna i badania empiryczne. Wybór tekstów pod red. K. Lutyńskiej i A.P. Wejlanda, Ossolineum, Wrocław 1983, s. 41-49;
• P. Daniłowicz, Wywiad telefoniczny w badaniach socjologicznych – perspektywy zastosowań, Kultura i Społeczeństwo 1993, t.XXXVII, nr 3, s.171-176;
• I. Przybyłowska, Wywiad swobodny ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji i możliwości jego zastosowania w badaniach socjologicznych, "Przegląd Socjologiczny" T.XXX;
• Lutyński J., Wywiad kwestionariuszowy a ankieta. [w:] Wywiad kwestionariuszowy. Analiza teoretyczna i badania empiryczne. Wybór tekstów pod red. K. Lutyńskiej i A.P. Wejlanda, Ossolineum, Wrocław 1983, s. 49-60;

7. Wywiad kwestionariuszowy - przygotowanie badania. Pytania kwestionariuszowe.
Wstępna wersja narzędzia badawczego. Badanie pilotażowe. Ostateczna wersja narzędzia badawczego (jego poszczególne części składowe i ich funkcje). Metody szkolenia ankieterów. Test ankieterski. Sposoby kontroli pracy ankieterów. Prowadzenie wywiadu kwestionariuszowego. Rodzaje pytań kwestionariuszowych. Zasady budowy pytań kwestionariuszowych. Podstawowe błędy w konstruowaniu pytań.

• K. Lutyńska, Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzenie narzędzia badawczego, Ossolineum 1984, rozdz. II, III;
• A. P. Wejland, Kwestionariusz w wywiadzie socjologicznym. Podstawowe pojęcia, maszynopis;
• P. Daniłowicz, Z. Sawiński, F. Sztabiński, P.B. Sztabiński, A.P. Wejland, Podręcznik socjologicznych badań ankietowych, IFiS PAN, Warszawa 1992, s. 83-169;
• Materiały z badań terenowych

8. Zasady przeprowadzania wywiadu kwestionariuszowego (jak powinien zachowywać się ankieter w badaniach terenowych – test sprawdzający; przeprowadzenie wywiadu kwestionariuszowego – odgrywanie ról ankietera i respondenta). Test ankieterski

• Podręcznik ankietera, red. Z. Skawiński, P.B. Sztabiński, F. Sztabiński, IFiS PAN, Warszawa 2000, s.269-278;
• P.B. Sztabiński, F.Sztabiński, Z. Sawiński, Fieldwork jest sztuką, Warszawa 2005, s. 124-204 (zwłaszcza rozdziały 9, 11 i 12)
• F. Sztabiński, Kontrola w badaniach survey’owych. Pytania i odpowiedzi; "Ask. Społeczeństwo-Badania-Metody", 1/1995, IFiS PAN, ISS UW, Warszawa, s. 49-60;
• Materiały z badań terenowych (przykładowe wywiady kwestionariuszowe i ankiety)

9/10. Zajęcia warsztatowe – układanie pytań do kwestionariusza wywiadu/ankiety, formuła aranżacyjna, pytania metryczkowe, układ pytań w kwestionariuszu.

11. Przeprowadzenie oraz omówienie badania pilotażowego.

•  K. Lutyńska, Wywiad kwestionariuszowy. Przygotowanie i sprawdzenie narzędzia badawczego, Ossolineum 1984, rozdz. IV.

12. Badania survey’owe – cechy definicyjne i krytyka badań survey’owych .
Cechy definicyjne. Główne techniki wykorzystywane w tych badaniach (różne typy wywiadów kwestionariuszowych, techniki ankietowe). Główne kierunki krytyki badań survey’owych.

• A. Kubiak, I. Przybyłowska, W.A. Rostocki, Badania ankietowe [hasło w:] Encyklopedia socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998, s. 51-58;
• Lisek-Michalska J., Wybrane problemy sondażowych badań opinii publicznej w Polsce [w:] Analizy i próby technik badawczych w socjologii. Tom X; s.13-50.
• Krzewińska A., Krytyka wywiadu kwestionariuszowego [w:] Analizy i próby technik badawczych w socjologii, tom XI, s.40-48, ŁTN 2006

13/14. Krytyka, selekcja i przygotowanie materiałów z badań survey’owych do opracowania.
Instrukcja kodowa, kodowanie, baza danych. Transformacje zmiennych.

• Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i  S-ka, Poznań 2001, rozdz. XIV; Przygotowanie i analiza danych, s.352-364;
• E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2005, s. 429-458;
• Materiały badawcze

15. Warsztaty: tworzenie klucza kodowego (instrukcji kodowej), kodowanie materiałów, tworzenie elektronicznej bazy danych.

16/17. Opracowanie danych z badań survey’owych.

Rozkłady brzegowe zmiennych. Wykrywanie zależność między zmiennymi (zmienna zależna, niezależna, różne rodzaje zmiennych kontrolnych, zależności pozorne, pozorne niezależności). Wprowadzenie do obsługi programu SPSS.

• M. Rosenberg, Logika analizy sondażowej [w:] Logika analizy socjologicznej. Wybór tekstów A. Sułek, wyd. UW, s. 161-211;
• Materiały badawcze

18/19. Warsztaty: obsługa programu SPSS (rozkłady zmiennych, tabele krzyżowe, korelacje, transformacje zmiennych, czyszczenie bazy danych); jak napisać raport z badań;

20. Badania panelowe i analiza szeregów czasowych z wykorzystaniem danych survey’owych i danych statystycznych

• K. Koseła, A. Sułek, Metody badania procesów społecznych [w:] Metody analizy socjologicznej, oprac. A. Sułek, Wyd. UW, 1986, s. 265-307;

21. Ilościowe techniki oparte na procesie obserwacji - obserwacja kontrolowana.
Karta obserwacji. Obserwacja kontrolowana w warunkach laboratoryjnych i naturalnych.

• Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i  S-ka, Poznań 2001, rozdz. IX, s. 221-238;
• M. Stefanowska, Odbiorcy kultury, Warszawa 1988, s. 9-33 oraz Aneks
• M. Q. Patton, Obserwacja – metoda badań terenowych, [w:] Ewaluacja w edukacji, red. L. Korporowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa 1997, s. 163-200;
• materiały z badań terenowych

22. Warsztaty: tworzenie karty do obserwacji (na określony temat), przeprowadzenie jednorazowej krótkotrwałej obserwacji kontrolowanej.

23/24. Wykorzystanie danych zastanych w socjologii. Ilościowa wersja analizy treści.

Gdzie można znaleźć dane zastane? Sposoby wykorzystania, trudności w wykorzystaniu danych zastanych. Przykłady wykorzystania danych zastanych. Określenie jednostek analizy i zasad ich pomiaru, Opracowanie klucza kodowego (kategorii analitycznych), Kodowanie danych, ich tabelaryczne przedstawienie i interpretacja.

• Z. Gostkowski, Wpływ zmian społeczno-gospodarczych i politycznych na fluktuacje wskaźnika samobójstw w Polsce i innych krajach w okresie 1960-1994, [w:] Zagrożenia społeczne w wielkim mieście, red. E. Michałowska, Łódź 1998, s. 9-45;
• A. Sułek, W terenie, w archiwum, w laboratorium, ISUW, 1990, s. 91-152, 153-177;
• Goban-Klas,  Tomasz.  1997.  Analiza  zawartości  przekazów  prasowych  [w:] Marian Malikowski i Marian Niezgoda (red.).  Badania empiryczne w socjologii.  Wybór tekstów. Tom 2. Tyczyn: WSSG, ss. 294-320.
• H. Ogryzko-Wiewiórowski, Zastosowanie analizy treści w badaniach socjologicznych, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Vol. IX, 1, Lublin 1984, s.1-13.
• R. D. Wimmer, J. R. Dominick, Mass media. Metody badań., rozdział 6, s. 209-249, Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

25. Warsztaty: Układanie klucza kodowego do analizy zawartości materiałów prasowych (lub innych) na określony temat.

Elementy realizacji projektu badawczego.

1. Wybór problemu do badania empirycznego; dyskusja o zgłoszonych propozycjach; wady i zalety poszczególnych projektów.

2. Omówienie literatury przedmiotu, konkretyzacja problemu badawczego.
3. Uszczegółowienie problematyki badań.
4. Przygotowanie wstępnej wersji narzędzia do realizacji projektu badawczego. Pilotaż.
5. Analiza wyników pilotażu; ostateczna wersja narzędzia badawczego do realizacji projektu badawczego.