Autoetnografia – w stronę humanizacji nauki
W ostatnich latach odnotowujemy w metodologii badań społecznych zwrot ku autoetnografii, który akcentowany jest szczególnie przez podejścia feministyczne, postmodernistyczne
oraz konstruktywistyczne. Na łamach zagranicznych
czasopism naukowych pojawiają się
liczne artykuły stanowiące aplikacje autoetnografii
lub omawiające jej metodologiczne i metodyczne
aspekty. Do rozpropagowania autoetnografii jako
sposobu wytwarzania wiedzy przyczyniły się także publikacje w serii Ethnographic Alternatives wydawane
przez AltaMira Press.
Nazwa „autoetnografia” pojawia się w tytułach znaczących opracowań o charakterze metodologicznym (Goldschmidt 1977; Lionnet 1989; Deck 1990; Pratt 1994; Ellis, Bochner 1996; Clough 1997; Ellis 1997; 1998; Reed-Danahay 1997; Muncey 2005; Brydie-Leigh, Ellis 2009). Można tu wymienić czasopisma, takie jak: „American Anthropologist”, „Anthropology and Humanism Quarterly”, „Communication Monographs”, „Communication Education”, „Feminist Studies”, „Journal of Personal and Interpersonal Loss”, „Literature in Performance”, „Qualitative Inquiry”, „The Qualitative Report”, „Sociological Quarterly”, „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research”, „Symbolic Interaction”, „Text and Performance Quarterly”, „Western Journal of Communication”, „Women’s Studies Interactional Forum”, „International Journal of Qualitative Methods” czy wreszcie „Journal of Contemporary Ethnography”, który tematyce autoetnografii poświęcił cały numer w kwietniu 1996 roku (vol. 25, no. 1) – redagowany przez Carolyn Ellis – oraz w sierpniu 2006 roku (vol. 35, no. 4) – redagowany przez Leona Andersona. Wydano także książki pełniące funkcje podręczników i wprowadzeń do posługiwania się tą metodą – takie jak: Auto/ethnography: Rewriting the Self and the Social (Reed-Danahay 1997), Autoethnography as Method (Chang 2008), Handbook of Autoethnography (Holman Jones, Adams, Ellis 2013) czy Creating Autoethnographies (Muncey 2010).
Autoetnografia, która wyrosła z utraty zaufania wobec ortodoksyjnej metodologii nauk społecznych, oznacza zwrócenie się w stronę narracji jako sposobu badania i jest wyrazem poszukiwania „odmiennej relacji pomiędzy badaczem a podmiotem i pomiędzy autorem i czytelnikiem” (Ellis, Bochner 2000: 743 [tłum. AK]). Badacz używa tu swoich własnych doświadczeń jako źródła opisu kultury, w której uczestniczy i którą bada. Autoetnografia lokowana często na pograniczu etnografii oraz autobiografii badacza (Kubinowski 2010: 195) w istocie podziela pewne elementy z gatunkami etnograficznymi oraz metodą biograficzną, jednocześnie jednak stanowi odmianę gatunku pisarskiego lub performansu wyraźnie przekraczającą ramy dyscyplinarne antropologii, socjologii
czy psychologii społecznej, zmierzając wyraźnie w stronę ujęć inter- oraz transdyscyplinarnych osadzonych w osobistym doświadczeniu badacza.
Autoetnografie stanowią „silnie spersonalizowane odsłaniające teksty, w których autorzy opowiadają historie o swoich własnych życiowych doświadczeniach, odnosząc to, co osobiste do tego, co kulturowe” (Richardson 2000: 52). W efekcie autoetnografia wnosi do procesu badawczego wrażliwość samego badacza i przyczynia się do zrozumienia roli jego refleksyjności w procesie wytwarzania wiedzy. „Żadna inna metoda socjologiczna nie ma takiego potencjału ujawniania refleksji, które są wplecione w codzienną praktykę badawczą. Żadna inna metoda nie jest w stanie w bardziej wyrafinowany i szczegółowy sposób odsłonić wielowymiarowości pozycji badacza, włączając w to jego pozycję w świecie akademickim” (Ruiz-Junco, Vidal-Ortiz 2011: 206). W tym sensie można postrzegać autoetnografię zarówno jako część walidacji i uwiarygodnienia procesu badawczego, jak i szerzej – jako składnik procesu humanizacji nauki.
Współcześnie autoetnografia rozwija się w dwóch głównych nurtach: paradygmatu autoetnografii ewokatywnej (evocative/emotional autoethnography, Ellis 1997; 2004; Ellis, Bochner 2006), zmierzającej w stronę nowych artystycznych, impresjonistycznych, performatywnych, humanistycznych i literackich form etnografii uprzywilejowujących żywą opowieść ponad naukową analizę (Ellis, Bochner 2006: 443) oraz autoetnografii analitycznej (Anderson 2006a: 374), która na pierwszy plan wysuwa właśnie analizę materiału etnograficznego oraz teoretyzowanie.
Chciałabym polecić uwadze adeptów metod i technik badań społecznych publikację numeru tematycznego "Przeglądu Socjologii Jakościowej" poświęconą autoetnografii. Całość dostępna pod adresem: Autoetnografia - technika, metoda, nowy paradygmat?
Nazwa „autoetnografia” pojawia się w tytułach znaczących opracowań o charakterze metodologicznym (Goldschmidt 1977; Lionnet 1989; Deck 1990; Pratt 1994; Ellis, Bochner 1996; Clough 1997; Ellis 1997; 1998; Reed-Danahay 1997; Muncey 2005; Brydie-Leigh, Ellis 2009). Można tu wymienić czasopisma, takie jak: „American Anthropologist”, „Anthropology and Humanism Quarterly”, „Communication Monographs”, „Communication Education”, „Feminist Studies”, „Journal of Personal and Interpersonal Loss”, „Literature in Performance”, „Qualitative Inquiry”, „The Qualitative Report”, „Sociological Quarterly”, „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research”, „Symbolic Interaction”, „Text and Performance Quarterly”, „Western Journal of Communication”, „Women’s Studies Interactional Forum”, „International Journal of Qualitative Methods” czy wreszcie „Journal of Contemporary Ethnography”, który tematyce autoetnografii poświęcił cały numer w kwietniu 1996 roku (vol. 25, no. 1) – redagowany przez Carolyn Ellis – oraz w sierpniu 2006 roku (vol. 35, no. 4) – redagowany przez Leona Andersona. Wydano także książki pełniące funkcje podręczników i wprowadzeń do posługiwania się tą metodą – takie jak: Auto/ethnography: Rewriting the Self and the Social (Reed-Danahay 1997), Autoethnography as Method (Chang 2008), Handbook of Autoethnography (Holman Jones, Adams, Ellis 2013) czy Creating Autoethnographies (Muncey 2010).
Autoetnografia, która wyrosła z utraty zaufania wobec ortodoksyjnej metodologii nauk społecznych, oznacza zwrócenie się w stronę narracji jako sposobu badania i jest wyrazem poszukiwania „odmiennej relacji pomiędzy badaczem a podmiotem i pomiędzy autorem i czytelnikiem” (Ellis, Bochner 2000: 743 [tłum. AK]). Badacz używa tu swoich własnych doświadczeń jako źródła opisu kultury, w której uczestniczy i którą bada. Autoetnografia lokowana często na pograniczu etnografii oraz autobiografii badacza (Kubinowski 2010: 195) w istocie podziela pewne elementy z gatunkami etnograficznymi oraz metodą biograficzną, jednocześnie jednak stanowi odmianę gatunku pisarskiego lub performansu wyraźnie przekraczającą ramy dyscyplinarne antropologii, socjologii
czy psychologii społecznej, zmierzając wyraźnie w stronę ujęć inter- oraz transdyscyplinarnych osadzonych w osobistym doświadczeniu badacza.
Autoetnografie stanowią „silnie spersonalizowane odsłaniające teksty, w których autorzy opowiadają historie o swoich własnych życiowych doświadczeniach, odnosząc to, co osobiste do tego, co kulturowe” (Richardson 2000: 52). W efekcie autoetnografia wnosi do procesu badawczego wrażliwość samego badacza i przyczynia się do zrozumienia roli jego refleksyjności w procesie wytwarzania wiedzy. „Żadna inna metoda socjologiczna nie ma takiego potencjału ujawniania refleksji, które są wplecione w codzienną praktykę badawczą. Żadna inna metoda nie jest w stanie w bardziej wyrafinowany i szczegółowy sposób odsłonić wielowymiarowości pozycji badacza, włączając w to jego pozycję w świecie akademickim” (Ruiz-Junco, Vidal-Ortiz 2011: 206). W tym sensie można postrzegać autoetnografię zarówno jako część walidacji i uwiarygodnienia procesu badawczego, jak i szerzej – jako składnik procesu humanizacji nauki.
Współcześnie autoetnografia rozwija się w dwóch głównych nurtach: paradygmatu autoetnografii ewokatywnej (evocative/emotional autoethnography, Ellis 1997; 2004; Ellis, Bochner 2006), zmierzającej w stronę nowych artystycznych, impresjonistycznych, performatywnych, humanistycznych i literackich form etnografii uprzywilejowujących żywą opowieść ponad naukową analizę (Ellis, Bochner 2006: 443) oraz autoetnografii analitycznej (Anderson 2006a: 374), która na pierwszy plan wysuwa właśnie analizę materiału etnograficznego oraz teoretyzowanie.
Chciałabym polecić uwadze adeptów metod i technik badań społecznych publikację numeru tematycznego "Przeglądu Socjologii Jakościowej" poświęconą autoetnografii. Całość dostępna pod adresem: Autoetnografia - technika, metoda, nowy paradygmat?
Komentarze